Μικρά παιδιά και μουσικά όργανα

Νικόλας Τσαφταρίδης
MA, PhD
ΕΕΠ Μουσικής Αγωγής
Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία,
Σχολή Επιστημών της Αγωγής,
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Τα μουσικά όργανα είναι πιθανότατα μία από τις πρώτες κατασκευές ή χρήσεις που έκανε ο άνθρωπος για να εμπλουτίσει το ηχοχρωματικό του φάσμα.
Όχι βέβαια γι'αυτόν ακριβώς τον λόγο, αλλά μέσα από την διαδικασία της διασκέδασης ή και της εργασίας, χτυπωντας κάποια αντικείμενα και μπαίνοντας σε ένα ρυθμικό πλαίσιο. Πιθανότατα μέσα απο αυτές τις διαδικασίες είχαμε και τις πρώτες κατασκευές μουσικών οργάνων. 

Ειδικά για τα πολύ μικρά παιδιά, επειδή εξερευνούν τα πάντα ούτως ή άλλως, το να τους δώσουμε ερεθίσματα που προέρχονται από διάφορες ηχογόνες πηγές, είτε αυτές είναι μουσικά όργανα, είτε μουσικά παιχνίδια, είτε  απλές ηχητικές κατασκευές, είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για την εξέλιξή τους, για την ανάπτυξη της φαντασίας τους αλλά και ένας τρόπος παιχνιδιού για να ανακαλύψουν πράγματα τα οποία θα τους είναι πολύ χρήσιμα στο μέλλον.
Είναι πολύ σημαντικό για τα μικρά παιδιά να ακούνε ήχους απο διαφορετικές πηγές. Τα τελευταία χρόνια τουλάχιστον υπάρχει μια πολύ μεγάλη ποικιλία απο ηχητικές κατασκευές ή εύκολα, απλά μουσικά όργανα που μπορούν να χρησιμοποιήθουν απο τα παιδιά, έτσι ώστε με ένα παιγνιώδη τρόπο να αναπτυχθεί η ηχητική τους ακουστική ικανότητα. Για παράδειγμα μικρά κουδουνάκια, ακόμα και αν αυτά είναι μέσα σε συγκεκριμένες κατασκευές, δυό ξυλάκια ή καμπανούλες. Όλα αυτά τα αντικείμενα μπορούν να ενισχύσουν ακόμα περισσότερο το ενδιαφέρον τους για τους διαφορετικούς ήχους άρα και για την μουσική, μιας και ο ήχος είναι το βασικό υλικό της μουσικής.

Έχει πολύ μεγάλη σημασία επίσης, όχι μόνο για να αναπτύξουν το μουσικό τους αισθητήριο αλλά και για την ίδια τους την ζωή.
Ας μην ξεχνάμε ότι ζούμε σε ένα κόσμο ακουόντων, άρα το ερέθισμα, το κίνητρο του να ακούσουν και να πλησιάσουν διαφορετικούς ήχους έχει μεγάλη σημασία γιατί πάρα πολλά πράγματα περνάνε μέσα απο ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ήχου, το Ηχόχρωμα, που είναι η έννοια των διαφορετικών πηγών ήχου.Για παράδειγμα, ακούμε μια ανθρώπινη φωνή και καταλαβαίνουμε ποιός είναι αυτός που μιλάει. Ένα απο τα βασικά χαρακτηριστικά σε αυτό είναι το Ηχόχρωμα. 
Τα μουσικά όργανα και οτιδήποτε παράγει ήχο είναι σημαντικά για την ανάπτυξη της αίσθησης του Ηχοχρώματος.

Με τα μουσικά όργανα τα παιδιά μπορούν να λειτουργήσουν σε πολλά διαφορετικά στάδια ακόμα και αν είναι ασυνείδητη αυτή η προσέγγιση.
Για παράδειγμα, χρησιμοποιώντας ένα μεταλλόφωνο που έχει διαφορετικά μεγέθη ράβδων επάνω, τα παιδιά μπορούν να συνδυάσουν στο μυαλό τους ότι από το μεγαλύτερο μέγεθος βγαίνει ένας βαρύτερος ήχος ενώ απο το μικρότερο μέγεθος ένας οξύτερος ήχος.  
Αυτά είναι στοιχεία τα οποία συσχετίζονται μέσα στο μυαλό του παιδιού. Ακόμα και χωρίς να είναι συνειδητή η προσέγγιση, μπορεί και διαμορφώνει διάφορες εικόνες σε σχέση με τον ήχο. 

Μερικές φορές προσπαθούμε να βάλουμε τα παιδιά μέσα σε ένα καλούπι να παίξουν ρυθμούς και τραγούδια, χωρίς ειλικρινά να χρειάζεται αφού το ενδιαφέρον για αυτά θα δημιουργηθεί από μόνο του στα ίδια τα παιδιά. Η δική μας δουλειά είναι να τους δίνουμε ερεθίσματα, κίνητρα για να μπορέσουν να προσεγγίσουν όλο τον ηχητικό κόσμο με ένα παιγνιώδη τρόπο και μέσα από αυτά τα παιδιά θα πάρουν αυτό που τους χρειάζεται.

Ερεθίσματα, ηχητικές κατασκευές, μουσικά όργανα.
Μέσα απο διαδικασία ελεύθερη και όχι μέσα σε διδακτικό πλαίσιο.